Çin’den ABD’ye ‘Tayvan ile ticaret görüşmelerini sonlandırma’ daveti
Seher Alp
3 min read
Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Cao Licien, yaptığı açıklamada, dünyada sadece tek Çin bulunduğunu, Tayvan’ın onun ayrılmaz modülü olduğunu belirterek, “ABD, Tayvan ile tüm resmi temaslarını kesmeli, hükümran iması taşıyan, resmi nitelikteki muahedeleri müzakere etmeye son vermeli, Tayvan’ın bağımsızlığını savunan ayrılıkçı güçlere yanlış işaretler vermekten kaçınmalı.” tabirini kullandı.
Çin Halk Cumhuriyeti (ÇHC) hükümetinin bütün Çin’in tek legal temsilcisi olduğunu vurgulayan Sözcü Cao, şunları kaydetti:
“Son vakitlerde ABD’nin Tayvan konusundaki teşebbüslerini artırdığını, daima tasarılar geliştirdiğini görüyoruz. Bunlar, ‘tek Çin’ prensibini ihlal eden, Tayvan’ın bağımsızlığını savunan ayrılıkçıları cesaretlendiren ve Tayvan Boğazı’ndaki barış ve istikrarı bozmayı hedefleyen uğraşlardan ibaret.”
Cao, ABD’yi “tek Çin” prensibine ve Washington ile Pekin ortasındaki diplomatik ilgilerin temelini oluşturan Üç Ortak Bildiri’deki taahhütlerine uymaya çağırdı.
ABD Ticaret Temsilciliği, dün yaptığı açıklamada, ABD ve Tayvan ortasında ticaret teşebbüsünün başlatıldığını duyurmuştu.
Kelam konusu teşebbüs ile ekonomik ve ticari bağların derinleştirilmesi için somut yollar geliştirilmesinin amaçlandığı belirtilen açıklamada, ortak bedellere dayalı karşılıklı ticaret önceliklerinin geliştirilmesi ve inovasyon ile kapsayıcı ekonomik büyümenin teşvik edilmesinin hedeflendiği kaydedilmişti.
Ticaret teşebbüsünün, ABD Lideri Joe Biden’ın 23 Mayıs’ta Japonya’yı ziyareti sırasında “Çin’in Tayvan’a saldırması durumunda askeri karşılık verileceğine” ait değerlendirmesi nedeniyle Çin ile tansiyonun yükseldiği bir periyoda denk gelmesi dikkati çekti.
ÇİN-TAYVAN UYUŞMAZLIĞI
Çin’de İkinci Dünya Savaşı’nın akabinde çıkan iç savaşta Mao Zedong liderliğindeki Çin Komünist Partisinin (ÇKP) 1949’da iktidarı ele geçirmesi ve Çin Halk Cumhuriyeti’nin kuruluşunu ilan etmesi üzerine, Çan Kayşek liderliğindeki Çin Milliyetçi Partisi (Kuomintag) üyeleri Tayvan’a yerleşip, 1912’de kurulan “Çin Cumhuriyeti” iktidarının Ada’da devam ettiğini ileri sürerek bağımsızlık ilan etmişti.
Bu teşebbüs, Çin tarafından kabul edilmese de Tayvan temsilcileri, 1971’e kadar Birleşmiş Milletler (BM) Genel Şurasında Çin’i temsil etmişti. 1950’ler ve 1960’larda çok sayıda ülkenin diplomatik münasebet tercihini Çin Cumhuriyeti’nden Çin Halk Cumhuriyeti’ne çevirmesinin akabinde 1971’de BM Genel Heyetinde yapılan oylamada, Pekin hükümetinin Çin’in tek legal temsilcisi kabul edilmesiyle Tayvan’ın memleketler arası örgütlerdeki pozisyonu belgisiz hale gelmişti.
Pekin idaresi, “Tek Çin” prensibini benimseyerek Tayvan’ın kendi topraklarının kesimi olduğunu savunuyor. Çin, boğaz ve etrafındaki askeri varlığının yanı sıra Tayvan’ın dünya ülkeleriyle müstakil diplomatik münasebetler kurmasına, BM’de ve öbür memleketler arası kuruluşlarda temsil edilmesine karşı çıkıyor.
