Antalya Diplomasi Forumu’nda düzenlenen “Bölgesel mekanizmaların rolü ne olmalı?” başlıklı panelde, dijital olarak bağlı ancak bir o kadar da ayrışmış bir dünyada bölgesel sahiplenme ve işbirliği ele alındı.
Anadolu Ajansının (AA) “Global İletişim Ortağı” olduğu, Belek Turizm Bölgesi’ndeki NEST Kongre Merkezi’nde düzenlenen Antalya Diplomasi Forumu 2024 ikinci gününde devam ediyor.
Forum kapsamında moderatörlüğünü TRT World muhabiri Melinda Nucifora’nın üstlendiği “Bölgesel mekanizmaların rolü ne olmalı?” başlıklı panele, Asya İşbirliği Diyaloğu (ACD) Genel Sekreteri Dr. Pornchai Danvivathana, Güvenlik İşbirliği Merkezi (RACVIAC) Direktörü Constantin-Mihail Grigorie, Büyük Göller Bölgesi Uluslararası Konferansı (ICGLR) Genel Sekreteri Joao Samuel Caholo ve Avrupa Konseyi Genel Sekreter Yardımcısı Bjorn Berge katıldı.
Caholo, kritik doğal kaynaklara sahip 12 Afrika ülkesini bünyesinde bir araya getiren ICGLR’nin bölgenin barış ve istikrara ulaşması için politik ve ekonomik araçlar kullandığını söyledi.
Birleşmiş Milletlerin (BM), “biz ve onlar” anlayışını yıkmak için 1945’te kurulduğunu belirten Caholo, kuruluşun yaklaşık 70 yıl boyunca misyonunu büyük ölçekte gerçekleştirmesiyle “bir başka dünya savaşı yaşanmadığını” savundu.
Caholo, büyük ülkelerin BM Güvenlik Konseyinde veto hakkını suistimal ederek, küçük ülkeleri işgal etmesini izlediğine işaret etti.
Ruanda ve Kongo Demokratik Cumhuriyeti (KDC) arasındaki anlaşmazlığın, ABD’nin müdahalesiyle çözüldüğünü hatırlatan Caholo, küresel güçler ve bölgesel mekanizmaların birlikte işlemesi halinde sınırdaki silahlı grupların diyalog kurabileceği bir alan yaratılabileceği ve bu durumun bölgesel kalkınma için büyük bir adım olabileceğini ifade etti.
ICGLR Genel Sekreteri Caholo, savaş ve çatışmaların önlenmesinde en önemli adımın, bölgesel mekanizmalarda oy birliğiyle alınan kararların üye devletler tarafından uygulanması olduğunu söyleyerek, “İnsanlık asla Gazze ve Ukrayna’da gördüklerimizin yaşanmasına izin vermemeli.” dedi.
Bölgesel kalkınma
ACD Genel Sekreteri Dr. Danvivathana, ACD’nin Asya ve Avrupa’dan 35 üyeleri arasında anlaşmazlıklar olduğunu ancak Birliğin, anlaşmazlık konularından ziyade mutabık kalınan hususlar üzerine inşa edilerek çözüm ürettiğini kaydetti.
Uluslararası aktörlerin birbirine bağımlı olduğunu ve özellikle sınır ötesi meselelerde hiç kimsenin tek başına hareket edemeyeceğini belirten Danvivathana, bölgesel mekanizmanın uluslararası işleyişe de katkı sunacağının altını çizdi.
Danvivathana, devletlerin, küresel rekabete giremeyecekleri alanlar yerine ulusal çaptaki ekonomik avantajlarına odaklanarak atılım yapmasının bölgesel kalkınmayı ileri taşıyabileceğini söyledi.
“Barış istiyorsan barışa hazırlan”
RACVIAC Direktörü Grigorie, RACVIAC üyesi 9 Güneydoğu Avrupa ülkesinin geçmişteki anlaşmazlıklar ve güncel çekişmelere rağmen, bölgesel bir kuruluş çatısı altında buluşarak güvenlik diyalogu kurduğunu aktardı.
Kuruluşa üye bazı devletlerin Kosova’yı halen tanımadığına dikkati çeken Grigorie, askeri konuların ele alındığı buluşmalar haricinde RACVIAC üyelerinin oy birliğiyle Kosova’nın da toplantılara davet edilmesine karar vermesini bu duruma örnek gösterdi.
Ukrayna- Rusya Savaşı gibi uluslararası çatışmalarda diplomasinin önemine dikkati çeken Grigorie, “Romalıların ‘Barış istiyorsan savaşa hazırlan’ diye bir sözü vardır. Bugün dünyada bunu görebiliyoruz, belki takılıp kaldık. Bu durumda yapmamız gereken, ‘Barış istiyorsak barışa hazırlanmak’ olacaktır.” ifadesini kullandı.
“Küresel çatışmaların ele alınacağı etkili oluşuma ihtiyaç var”
Avrupa Konseyinin İsrail- Filistin sorunu yerine kıtadaki çatışmalara odaklandığını belirten Avrupa Konseyi Genel Sekreter Yardımcısı Berge, Ukrayna-Rusya Savaşı’nda insan hakları ihlallerinin kayıt altına alınması için Ukrayna, Avrupa Birliği ve G7 ülkelerinin işbirliğiyle işlevsel bir kayıt mekanizması oluşturduğunu ve mekanizmanın merkezinin Hollanda’nın Lahey kentinde olacağını bildirdi.
Berge, ABD’nin bazı çatışmaların çözümünde yapıcı rol oynayabileceğini kaydederek, Rusya ile savaşının bitmesi için Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy’nin ortaya koyduğu barış planının uygulanması gerektiğini ifade etti.
BM Güvenlik Konseyinin 2. Dünya Savaşı sonrasında küresel barışı korumak için kurulduğunu fakat “tekrar tekrar başarısız olduğunu” belirten Berge, küresel çapta savaş ve çatışmaların ele alınacağı daha etkili bir oluşuma ihtiyaç duyulduğunu savundu.
